Trajektorie słowa. Kulturowa sprawczość Amereidy

53681218_10215549418302893_5489654406917914624_n

53336669_10215500501159995_7147830302243553280_n

54228861_2296071037300790_7922459140482400256_n

Dr Magdalena Barbaruk w latach 2018-2020 realizuje w Instytucie Kulturoznawstwa grant „Opus” (konkurs Opus 13) przyznany przez Narodowe Centrum Nauki. Celem projektu pt. Trajektorie słowa. Kulturowa sprawczość Amereidy jest analiza fenomenu uznawanego za jedno z najbardziej interesujących zjawisk we współczesnej kulturze Ameryki Łacińskiej. Amereidę utożsamia się dziś przede wszystkim z awangardową architekturą „Szkoły z Valparaíso” i powstałym w 1970 roku w Chile Miastem Otwartym (Ciudad Abierta), w których fundamentem obiektów architektonicznych są akty poetyckie (phalànes). W swoich badaniach dr Barbaruk chce zwrócić uwagę na kluczową rolę, jaką w powstaniu i kulturowej karierze zjawiska odegrała zrealizowana w 1965 roku przez grupę architektów, poetów, filozofów, dekolonizacyjna przeprawa przez Amerykę, tzw. Travesía. Jej oddziaływanie sprawiło, że nazywa się ją „podróżą mityczną”, „fundacyjną”, „nowym aktem założenia Ameryki”. Dr Barbaruk proponuje postrzegać ją jako podróż literacką podczas której w aktach poetyckich performowano wartości mające na celu wyłanianie się nowych tożsamości, krajobrazów, miejsc, symboli, obrazów. Po 1984 r. wyprawom w głąb kontynentu południowoamerykańskiego przypisano nowe cele i realizacja travesía stała się obowiązkiem każdego studenta architektury i dizajnu w Valparaíso. Zrealizowano ich już ponad sto.

 Badania nad Amereidą stanowią kontynuację refleksji nad trasami literackimi jako podróżami o charakterze aksjologicznym i ontologicznym, które dr Barbaruk rozpoczęła analizami Trasy Don Kichota (zob. Sensy błądzenia. La Mancha i jej peryferie, Kraków 2018). Wykorzystuje w nich różnorodne metody i techniki badawcze: od interpretacji Amereidy (poematu, dziennika podróży) i archiwalnych materiałów wizualnych przez planowane na 2019 rok wywiady ze współczesnymi twórcami Szkoły z Valparaíso, rozmowy z uczestnikami wypraw, ankiety wśród studentów po obserwację uczestniczącą tj. pobyt w Mieście Otwartym, „powtórzenie” wybranych etapów pierwszej wyprawy (Punta Arenas - Puerto Natales) oraz udział w studenckiej travesía w wiosce rybackiej na północy Chile (Chañaral de Aceituno).

Rezultaty badań zostaną przedstawione w monografii, której nadrzędnym celem będzie pogłębienie wiedzy o sprawczości literatury względem kultury, refleksja nad architekturą jako nowoczesnym sposobem życia oraz rolą praktyk utopijnych we współczesnej kulturze otwartej na „inne nowoczesności”.